kamachikuykunamanta

Pachakutipaq e-mail 2

Pablo Andrés Landeo wawqiypaq,
Aqupampa nuwilanrayku

 

Ruwashaykiku

Ancha suyasqa PA CHA KU TIQ, nuqayku, hawayñiykikuna, usqay kutimunaykita sunquykuwan watuspa, tiqsi muyuq llapa suyunkunaman t’akarikuyku. Ichaqa, chay karu llaqtakunapiña kaspapas, kunputadurapiña qillqaspapas, rimasqaykitan, huk rimaykunawan kuskata parlashayku, mana p’inqakuspalla rimakushayku. Hatun Plasakunapi, hanaq pacha hasp’iq wasikunapi, runa hunt’a hatun k’iqllukunapipas, misk’itapuni rimakushayku, wawaykuwan yanaykuwan. Uniwirsidadkunapipas, simiykita yachayñiykitawan mast’arishayku, yachachishayku. Huk hanaq pachakunapi mana riksisqa ima kawsaqkunatapas, Voyaguer muyuchapi, qhiswa siminchispi ñan napayukuykuña. Takinchiskunapas yutubirpiñam aswantaraq tiqsi muyuta tusuchishan. Ñan hatun willakuy nuwilatapas qillqaruykuña simillanchispi. Apullay, chayta willarikuyki sunquyki

Shaynatan nuqayku, hawayñiykikuna, llapallaykupuni, kutimunaykita qallarishayku. Kay qullqillawan kawsaytapas, runaq ch’uya munaywanmi wiñaypaq siq’upusaqku. Pachamamawan allinlla kawsaywanmi, kapitalismuq kawsay wañuchisqanta kaqmanta kawsarichisaqku, munayllawan ñuqanchispa runakunaq wayllukuyllawan. Arí shaynapunim kanqa. Saminchawallaykuya, kuraq apullay. Kawsaq sansa samayñiykiwan allinta kallpachawayku, ruwakunaykita tukunaykupaq. Hatun Pachakuti, ñuqaykun ruwashaykikuqa manam hukkunachu. Qillqaywan runata qispichishayku, manaña pipas tayta mamanchista kallikunapi saruchananpaq; manaña pipas wawqipananchispa allpanta, ununta, sach’anta, qurinta, qullqinta, antantawan qichunanpaq; manaña pipas p’inqay ñawiwan qhawawasunanpaq, nuqaykun ruwashaykiku, PACHAKUTIY, kunanqa qispiymanmi kutirishanki. Kunanqa llallishanchismi wiñaypaq wiñayllapaq, ancha suyasqa PA CHA KU TIQ.

Qarqusqa Ripuy

Pachaq tukuyninpim
warmakawsay puririn
auki taytakunawan kuskanchakuspa

Chakiykunataqmi
qallarisqa yupiyta muntipi saqin

Qarqausqa ripuytaqmi qallaykum

Maykaman purina?
Imam mikuna?
Imatam irqikunaman quna?
Maypim tutayaq punchawpi qanrachasqanku
sumaq warmikunaq mujun?
Imaraq chay tutapunchawpi
kawsaypa paqarimuynin?
Maypiraq sutinku?

Kukapa rapichallanmi
ñawsa tampiyninwan
ichu ichuk sunqunpi
puriyniyta pakan

Warmikunataqmi
llakinpatapi sunita sayan
payukunaqa
ritipa manaña kutimuq
kuchuyninmi

Mulliq huchuychalla ñawinchantaqmi
warma kawsayta pakan,
manchapakuspanmi
llaqtallayqa puririn
kay qarqusqa puriyqa ñuqaqmi nispa

Lliwchaykutaqmi puririniku
kirisqa puskapi
sachakuyniykuta awaspa

Chusaq Chunyaq Pacha, Chinkaq Pacha

Yupiykita qatipaspan
chinkaq runa masiy
mana reqsisqa ñankunapi
thampishiani

Kishkapas manan
kiskachu kasqa
rumipas llamp’u llamp’un
llakisqa puriq runapakqa

Qaqa ñankuna purisqaypitaqmi
ch’aki wayq’o ukukunamanta
wiqiywan karpasqa t’ika
paqarimushian

Imaynas Inti
tukuy p’unchaw purisqanpi k’anchaynita
ñawsayachin
chhaynan hatun llakiq ñit’isqan
suyani
mama killaq
lluqsimuyninta

Manaña samayniyuqtaqmi
wayraman llakiyta
q’ipichishiani
rumi patapi saqeykuspa
qaqaq sonqonpi
waqaychananpaq

Maypiraq kanki wasimasillay
maypiraq llaqtamasiy
maypiraq kanki runa masillay
piraq mana munashiaqta apasunki

Puku pukullan willariwan
yawar mayupin
tullullanña tuytushian
kishka patapin chukchallanña
qheparun nispa

(Taki)
“Ay tuytunki tutunki
yawar mayupis
tuytunki”

Niwantaqmi
manan kunanqa
kinsallachu pacha
nitaqmi uku pacha, kay pacha
hanaq pachallachu.
Ayacuchukunapa
K’irisqa sonqunmantan rikhurimun
huk mana reqsisqa pacha
chinkaq ch’usaq pacha nisqa

Khuyasqayki runa masiykitaqa
ñawinta tutayarachispankun
wikch’uykunku
allpaq sonqonpi
q’osñi yakuyuq
mayuman

Chay yaqa kallpaypa atipasqan
uyarishiaqtiymi
qori rapra siwarq’enti
chay mana hayk’aq
tutakunapi phawaq urpi
rikraypatapi tiyaramuspa
rinrillayman takiykamun

Sutinqa manam
thasnukunqachu
manan ushpayanqachu
sichuri yuyaniykipi
sonqoykupi allinta
mat’iykunki chayqa, nispa.

Kutimunqan
qoyllurkunaq marq’arisqan
tayta intipa kanchayninwan
mama killapa llanthunpi kutimullanqan

Chaymi sunita sayanki
mana hayk’aq qunquraspa
mana piman pituchakuspa mamay.

Chay chunyaq
pachatan
wachachimusun
allin samaypi
musuq kawsayman

Manaña pipas
manaña maypas
manaña hayk’aqpas
muchuy wañuy
kutichimunanpaq

Chaymi llakyniypa q’aytunta
Kururaspa
allinta kallpachakuspay
sunita sayarini
mana qhipata qhawaripa

¡kutimuy! ¡kutimuy!
nispan qaparini

Ñoqa
hatun sonqo warmi
mamakunaq maman
uyariruni nanasqa qoyqukunata

Huñumuy mamay
yana makikunaq kuchusqan
chaki makiyta
umayta, rikrayta kutichimuy

(Taki)
“Siwarq’entillay
qori rapracha
maypitaq kanki”

Kaypin kashiani mamallay
suyashiaykin
kaypipuni
rapraywan wisq´aykusun
wiñaypaq
chay ch’in chay ch´usaq pachata mana hayk’aq
khuyasqayki wawaykikunata mullp´urunanpaq

(Taki)
“Haku mamay puririsun
wawaykita mashkamusun”

Kutimunqan musuq kawsay
hamunqan alli allin kawsay

Hinan kanqa
hinapunin