Niel Agripino Palomino Gonzales

Niel Agripino Palomino Gonzales

Ñawinchay, mayqin simipi: castellano English

Niel Palomino Gonzales Grau sutiyuq llaqta Apurimac suyupi paqarisqa 1980 watapi. Lengua y literaturamanta yachachiqpaq Universidad Nacional de San Antonio Abad del Cuscopi qispisqa. Universidad Nacional Mayor de San Marcospitaqmi magíster en educaciónman qispisllasqataq. Magister en lingüística andinapas kanmi Universidad Nacional del Altiplano, Punomanta. Chhaynallataqmi Doctor en ciencias de la educaciónpakpas Universidad Enrique Guzmán y Vallepi istudiyasqa. Qosqo llaqtapin tiyan 20 wataña. Chaypin yachachin iskaynin riksisqa universidadkunapi.

Kay liwrukunata qillqasqa: Cantar del amante labriego (harawikunata, 2002 watapi), Cantar del Wakachuta y otros cuentos (kuwintukunata 2010, 2016, 2019, 2021 watakunapi), Todavía somos (kuwintu, 2018 watapi), T’aniwi, (poesía quechua de vanguardia, 2019 watapi) y El fuego del placer textual, glosas sobre las literaturas peruanas (2020 watapi).

Qillqasqanmanta kay primiyukunata chaskisqa: Primera Mención Honrosa del Premio Regional de Cultura, modalidad cuento en español, 2007 watapi; Primera Mención Especial del Premio Nacional de Literatura en lenguas originales, 2020 watapi.

Wakin harawikuna, kikillan harawiq

K’intu Tapuy

Ma
ma
llay,
Kukallay,
Qhun     qurisqa     Ch’ill
misqapu    wan; Iskay    Makiy
wan Qan     manta Hap’i     payukus
paymi; Ta   wantinsuyuq    Apunkuna
man Phuku  rispa, Ch’uya  Sunquywan
Waqharishay  ki, Tapurishayki.  Kikillanta
Willarikuway, Mamallay, Willka Lap’i. May
qin T’ikatataq Kunanri Aqllarisaq? Nuqaqa
Munani, Chiripipas Wayrapipas, Llantuypa
Puka Lastrunta Qatispa Purillaqtam. Apu
Wamankunaq Rimayñinmi Kanki. Machuyku
naq Akunan, Kawsay Lap’i, Hanpi Lap’i.
Sut’intapuni Willariway, Kukallay,
Mamallay. Rimayñiykimantan Llapa
Kawsayñiy Hap’ipakun. Q’apay
ñiykiwan, Q’umir Uyaykiwan
puni, Ñiway: Pay T’ikatan
Apukuna Qanpaq
Aqllaran Ñispa.
Mamallay,
Kuka
llay!

Ma
ma
llay,
Kukallay,
Qhun   qurisqa   Ch’ill
misqapu  wan; Iskay   Makiy
wan Qan  manta Hap’i  payukus
paymi; TawantinsuyuqApunkuna
man Phukurispa, Ch’uyaSunquywan
Waqharishayki, Tapurishayki.Kikillanta
Willarikuway, Mamallay, Willka Lap’i. May
qin T’ikatataq Kunanri Aqllarisaq? Nuqaqa
Munani, Chiripipas Wayrapipas, Llantuypa
Puka Lastrunta Qatispa Purillaqtam. Apu
Wamankunaq Rimayñinmi Kanki. Machuyku
naq Akunan, Kawsay Lap’i, Hanpi Lap’i.
Sut’intapuni Willariway, Kukallay,
Mamallay. Rimayñiykimantan Llapa
Kawsayñiy Hap’ipakun. Q’apay
ñiykiwan, Q’umir Uyaykiwan
puni, Ñiway: Pay T’ikatan
Apukuna Qanpaq
Aqllaran Ñispa.
Mamallay,
Kuka
llay!

Pachakutipaq e-mail 2

Pablo Andrés Landeo wawqiypaq,
Aqupampa nuwilanrayku

 

Ruwashaykiku

Ancha suyasqa PA CHA KU TIQ, nuqayku, hawayñiykikuna, usqay kutimunaykita sunquykuwan watuspa, tiqsi muyuq llapa suyunkunaman t’akarikuyku. Ichaqa, chay karu llaqtakunapiña kaspapas, kunputadurapiña qillqaspapas, rimasqaykitan, huk rimaykunawan kuskata parlashayku, mana p’inqakuspalla rimakushayku. Hatun Plasakunapi, hanaq pacha hasp’iq wasikunapi, runa hunt’a hatun k’iqllukunapipas, misk’itapuni rimakushayku, wawaykuwan yanaykuwan. Uniwirsidadkunapipas, simiykita yachayñiykitawan mast’arishayku, yachachishayku. Huk hanaq pachakunapi mana riksisqa ima kawsaqkunatapas, Voyaguer muyuchapi, qhiswa siminchispi ñan napayukuykuña. Takinchiskunapas yutubirpiñam aswantaraq tiqsi muyuta tusuchishan. Ñan hatun willakuy nuwilatapas qillqaruykuña simillanchispi. Apullay, chayta willarikuyki sunquyki

Shaynatan nuqayku, hawayñiykikuna, llapallaykupuni, kutimunaykita qallarishayku. Kay qullqillawan kawsaytapas, runaq ch’uya munaywanmi wiñaypaq siq’upusaqku. Pachamamawan allinlla kawsaywanmi, kapitalismuq kawsay wañuchisqanta kaqmanta kawsarichisaqku, munayllawan ñuqanchispa runakunaq wayllukuyllawan. Arí shaynapunim kanqa. Saminchawallaykuya, kuraq apullay. Kawsaq sansa samayñiykiwan allinta kallpachawayku, ruwakunaykita tukunaykupaq. Hatun Pachakuti, ñuqaykun ruwashaykikuqa manam hukkunachu. Qillqaywan runata qispichishayku, manaña pipas tayta mamanchista kallikunapi saruchananpaq; manaña pipas wawqipananchispa allpanta, ununta, sach’anta, qurinta, qullqinta, antantawan qichunanpaq; manaña pipas p’inqay ñawiwan qhawawasunanpaq, nuqaykun ruwashaykiku, PACHAKUTIY, kunanqa qispiymanmi kutirishanki. Kunanqa llallishanchismi wiñaypaq wiñayllapaq, ancha suyasqa PA CHA KU TIQ.

Waqankicha

W
a
qa
nki
cha Wa
qankicha
Waqanayta
chu Munallan
ki Waqanallayta
Munaspachu Ripuy
Pasaywan Siq’uwan
ki. Ripuspaqa Ripu
llayña Pasaspaqa
Pasakapuy K’anka Manaraq
Takishaqtin Wayracha Hina Mana
Rikuylla. Wayq’ukunapi Yawar
Ch’unqacha Q’asakunapi Q’umir
Muñacha, Sunqunanayta Thanirachiway
Chiqaq Munaywan Hampirukuway.
Thanirachiw   ankipuni Chayqa
Hanpiruwan      kipuni Chayqa
Qanllap        aqsi Way
llukuy            ñiyqa
Wiñ             Mun
ay           ay
lla             ku
pu              say
ni               ki
s