Niel Agripino Palomino Gozales

Niel Agripino Palomino Gonzales

Ñawinchay, mayqin simipi: Runasimi castellano

Niel Agripino Palomino Gonzales is a native of Grau, Apurímac (1980). He is a doctoral candidate in Educational Sciences from the Universidad Nacional de Educación Enrique Guzmán y Valle (Lima), has earned a M.S. in Andean Linguistics (Universidad Nacional del Altiplano, Puno), a M.A. in Education (Universidad Nacional Mayor de San Marcos, Lima), and a B.A. in Languages and Literatures (National University of San Antonio Abad del Cusco, Cusco). Palomino Gonzales has lived in Cusco for more than twenty years, where he serves as a professor of undergraduate studies at the Universidad Nacional de San Antonio Abad del Cusco and at the Universidad Andina del Cusco. He also serves as a visiting professor of postgraduate studies at the Universidad Nacional Micaela Bastidas (Apurímac) and the Universidad Nacional del Altiplano (Puno). Palomino Gonzales has published several collections of poetry and short stories, including: Cantar del amante labriego (poems, 2002), Cantar del Wakachuta y otros cuentos (short stories, 2010, 2016, 2019, 2021), Todavía somos (short stories, 2018), T’aniwi: poesía quechua de vanguardia (2019) and El fuego del placer textual: glosas sobre las literaturas peruanas (2020). He has also published other academic texts related to writing composition, reading comprehension, and orthography and is currently preparing his third collection of short stories. In 2020 Palomino Gonzales received the First Honorable Mention for the Peruvian National Prize for Literature in Indigenous Languages, and in 2007 he received the First Honorable Mention in the category of short story in Spanish in the "Regional Cultural Award" competition.

Author's books

K’intu Tapuy

Ma
ma
llay,
Kukallay,
Qhun     qurisqa     Ch’ill
misqapu    wan; Iskay    Makiy
wan Qan     manta Hap’i     payukus
paymi; Ta   wantinsuyuq    Apunkuna
man Phuku  rispa, Ch’uya  Sunquywan
Waqharishay  ki, Tapurishayki.  Kikillanta
Willarikuway, Mamallay, Willka Lap’i. May
qin T’ikatataq Kunanri Aqllarisaq? Nuqaqa
Munani, Chiripipas Wayrapipas, Llantuypa
Puka Lastrunta Qatispa Purillaqtam. Apu
Wamankunaq Rimayñinmi Kanki. Machuyku
naq Akunan, Kawsay Lap’i, Hanpi Lap’i.
Sut’intapuni Willariway, Kukallay,
Mamallay. Rimayñiykimantan Llapa
Kawsayñiy Hap’ipakun. Q’apay
ñiykiwan, Q’umir Uyaykiwan
puni, Ñiway: Pay T’ikatan
Apukuna Qanpaq
Aqllaran Ñispa.
Mamallay,
Kuka
llay!

Ma
ma
llay,
Kukallay,
Qhun   qurisqa   Ch’ill
misqapu  wan; Iskay   Makiy
wan Qan  manta Hap’i  payukus
paymi; TawantinsuyuqApunkuna
man Phukurispa, Ch’uyaSunquywan
Waqharishayki, Tapurishayki.Kikillanta
Willarikuway, Mamallay, Willka Lap’i. May
qin T’ikatataq Kunanri Aqllarisaq? Nuqaqa
Munani, Chiripipas Wayrapipas, Llantuypa
Puka Lastrunta Qatispa Purillaqtam. Apu
Wamankunaq Rimayñinmi Kanki. Machuyku
naq Akunan, Kawsay Lap’i, Hanpi Lap’i.
Sut’intapuni Willariway, Kukallay,
Mamallay. Rimayñiykimantan Llapa
Kawsayñiy Hap’ipakun. Q’apay
ñiykiwan, Q’umir Uyaykiwan
puni, Ñiway: Pay T’ikatan
Apukuna Qanpaq
Aqllaran Ñispa.
Mamallay,
Kuka
llay!

Pachakutipaq e-mail 2

Pablo Andrés Landeo wawqiypaq,
Aqupampa nuwilanrayku

 

Ruwashaykiku

Ancha suyasqa PA CHA KU TIQ, nuqayku, hawayñiykikuna, usqay kutimunaykita sunquykuwan watuspa, tiqsi muyuq llapa suyunkunaman t’akarikuyku. Ichaqa, chay karu llaqtakunapiña kaspapas, kunputadurapiña qillqaspapas, rimasqaykitan, huk rimaykunawan kuskata parlashayku, mana p’inqakuspalla rimakushayku. Hatun Plasakunapi, hanaq pacha hasp’iq wasikunapi, runa hunt’a hatun k’iqllukunapipas, misk’itapuni rimakushayku, wawaykuwan yanaykuwan. Uniwirsidadkunapipas, simiykita yachayñiykitawan mast’arishayku, yachachishayku. Huk hanaq pachakunapi mana riksisqa ima kawsaqkunatapas, Voyaguer muyuchapi, qhiswa siminchispi ñan napayukuykuña. Takinchiskunapas yutubirpiñam aswantaraq tiqsi muyuta tusuchishan. Ñan hatun willakuy nuwilatapas qillqaruykuña simillanchispi. Apullay, chayta willarikuyki sunquyki

Shaynatan nuqayku, hawayñiykikuna, llapallaykupuni, kutimunaykita qallarishayku. Kay qullqillawan kawsaytapas, runaq ch’uya munaywanmi wiñaypaq siq’upusaqku. Pachamamawan allinlla kawsaywanmi, kapitalismuq kawsay wañuchisqanta kaqmanta kawsarichisaqku, munayllawan ñuqanchispa runakunaq wayllukuyllawan. Arí shaynapunim kanqa. Saminchawallaykuya, kuraq apullay. Kawsaq sansa samayñiykiwan allinta kallpachawayku, ruwakunaykita tukunaykupaq. Hatun Pachakuti, ñuqaykun ruwashaykikuqa manam hukkunachu. Qillqaywan runata qispichishayku, manaña pipas tayta mamanchista kallikunapi saruchananpaq; manaña pipas wawqipananchispa allpanta, ununta, sach’anta, qurinta, qullqinta, antantawan qichunanpaq; manaña pipas p’inqay ñawiwan qhawawasunanpaq, nuqaykun ruwashaykiku, PACHAKUTIY, kunanqa qispiymanmi kutirishanki. Kunanqa llallishanchismi wiñaypaq wiñayllapaq, ancha suyasqa PA CHA KU TIQ.

Waqankicha

W
a
qa
nki
cha Wa
qankicha
Waqanayta
chu Munallan
ki Waqanallayta
Munaspachu Ripuy
Pasaywan Siq’uwan
ki. Ripuspaqa Ripu
llayña Pasaspaqa
Pasakapuy K’anka Manaraq
Takishaqtin Wayracha Hina Mana
Rikuylla. Wayq’ukunapi Yawar
Ch’unqacha Q’asakunapi Q’umir
Muñacha, Sunqunanayta Thanirachiway
Chiqaq Munaywan Hampirukuway.
Thanirachiw   ankipuni Chayqa
Hanpiruwan      kipuni Chayqa
Qanllap        aqsi Way
llukuy            ñiyqa
Wiñ             Mun
ay           ay
lla             ku
pu              say
ni               ki
s