Wankawilka

Michiq

Qamqa iskay pachak kaqchalla uywakunatam qawanki.
Ñuqaqa sapanka imayna asikusqantapas riqsinim.
Aw, asikunkum.
Kunkankuta wayrawan tupaykachispam tusunku.

Sallqa purun urqukunapim
chunniq qaqchu ñankunapim
sapa punchaw kuskalla puriniku
sichus paykuna sichus ñuqa umallini.

Tayta Sebastian Bach llaki takichankunahinam
chiqirikunku…
Hukpi utqayllaña hukpiñataq hawkalla
chisinkuykunankama.

Chay punchaw chayamuptin,
Pachamamata añanchaykuspay
uywachallayta añanchaykuspay
kunkanta kuchuykusaq.
Manam yawarnintapas usuchisaqchu…

Ñuqallanchikmi kay kamachinakuyta riqsinchik.
Ñuqachallanchikmi pi kasqanchikta yachakunchik
chaywan waqakuykuspapas kusirikunchik.

Chunninq purunkunapim
ñuqa michiq kani.

Mitmaq

Purini purinki purinchik…
runa tiyasqan pachamanqa
puriqllam hamurqanchik.

Llullu wiqinchikmantaraqmi
kunununuq ninapa qapariyninpi
musquyninchikpa iklliriq takinpi
puriyta qallarirqanchik.

Purisun, purisunhinalla.
Samananchik punchawqa…
La mar-qucha patanpi
aqullam suyawachkanchik.

Mitmaqpa musquynin

Hawa runaraykum astawan kikiyki kawaq, payraykum qampas hawaruna kasqaykita rikukuykunki.
Edmond Jabès

Huk llaqtaman mitmayqa,
huk simiman hapipakuspa
yapamanta paqarispa rimay qallaykuymi.
Chaynaspapas, astawan mama simiman
astawan ayllu llaqtaman sunquchakuymi.

“Yuyayniy tuta utiruptin
qam kasqaytahina
ñuqa kasqaykitahina
rikchapakuwan.”

Hinaptin makiykiwan haywakuni.
Hinaptin makillaywan chaskikunki.
Huk llakilla, huk pinqaylla, huk runalla.
Chaypis takiyman wischukuykunchik:
“Vidallay vida
suertellay suerte…
Kristal vasuchahina
chullalla vida…
Kristal vasuchahina
chullalla suerte…”

Musquy

Chirikuq wasi punkupi
qamya tantata mikuchkaspaymi
warmallaraq kaspay
churmichawaq musquyta yuyarirqani:
“Mayu… yuraq pusuquykihina
muyurispa muyurispa
qanwan kuskalla chinkakuyman…
Wayra… yanayasqa alambrehina
sukarispa sukarispa
yupillaypas ripukunman…”

“Beee! Beeee! Beeee!”

Wakchaschay chitaschay:
Wakcha kananchiktaqa
manamá yachakurqanchikchu.
Anchuykamuy asuykamuy
qanwanqa tantapas icha miskinman.

“Beee! Beeee! Beeee!”

Wakchaschay chitaschay:
Tinyachallaypa sunqunpas
kunanqa rumiyarqunñam…
Qipa urqukunapipas
ritisqa ñanllañam waqapakuchkan.

Puriq

Chayna purisqaypim
saykusqa…
Qunqaymanta
sapallay kasqayta unanchakuykuni.
Llaqtaymanta sapay
aylluymanta sapay
mama simiymanta sapallay.

“Pachaqa awqamanmi tikrakunman
sichus llapa ima riqsisqanchik
chinkaptin” ukuypaq nini.

Hinaptin huk llampu sunqu
quñi pukruchuta qawaykachiwan…
Chaypis ñakayniyta samaykachiyman.

Qichqa

Upallallam uraykurqani, qarkasqa pata-patapi urmaykurqani, wichiykurqani.
Ñawiyta kicharitpiy, Aliphta qawarqani. (Jorge Luis Borges)

Kanmi huk pata
chaymantam kawsay qawachikun.
Manam chayqa kuchupichu, altupim.
Chaypim tupan llapa ima riqsisqanchik
ima musyasqanchikpas.
Sutinmi qichqa.

Chaypim yachaqkuna
yuyay maskaqkunapas
sayanku.
Chaypim chiqaq tarikun.

Chaymantam quchapas qucha
chaymantam urqupas urqu
chaypipunim pachapas pacha.

Iskay Qucha

Huk wachwa urqumanta pawan
yanantin.
Sunquypiñataq, lasta.

Iskay wachwam
qucha ukunpi.
Musquyniypiñataq:
“atiparuwankum”
qillqaykunki.

Wachwakuna uñankunata
rapran ukunpi apanku,
pakaspalla.
Qillqanayawanmanñachus?

Hukmanyasqa wayrata musyaspa
yuraq-yanalla
pawaykachankunku.

Kay law qucha patanpiñataq
harawiykunallaña,
yupinkunahinas
allimanta
chin kan qa.