Yanqa Haiku
Watakuna: |
---|
Suyu/Mama llaqta: |
---|
Llaqta: |
---|
Harawiqkunaq phurman: |
---|
Harawikunaq rimananmanta: | sach'amanta, uywakunamanta (kawsananpaq), iñiymanta, apukunamanta |
---|
Wakin harawikuna, kikillan harawiq
Kallanpa
Maymi mamayki
Maymi taytayki
Kallampa
Qatun unquypi
Ñoqayku hina
Sayay sayaychu
Sipascha
Ayrin ayrinchu
Sunqucha
1/18/18 iskay
I
Santuyuqmi nisuptinku
Tankar kichkachallay
Tayta Arguedasllay
Aswan qan yuyariwayku
II
papapas riqcharimunqaña
papapas tukuramunqaña
Oscar number kinsa y arte poéticas
I
Varios sonidos anunciaban la llegada de Los Altos alazanes de Kurankuni a Waraqo
Y un día galopé de Warkisa a los manantiales de Molino Wayqo
En un caballo del tío Óscar
Esta película es eterna
II
Artepoéticas:
Patan patan puripakuq
Mana riqsisqa
Tuytuq
Mayuman asuykuspa
Asiykuspa
Urmaykaykamuq
Ranra rumi
Ni huqninpas ni wakinpas
Llapan dukturchanuka
opakuna
lonlokuna
tukuy laya hanllakukuna:
ni wakinpas
ni huqninpas
ñoqaykuqa
ñoqanchikllam
kayku
Si pues sipas
Patibamba urayninpi
Huambarqa chutarayachkan
Mana Adelaininta
Aqawasipi aypayta atispa
Imarayku si pues sipas
Siminta
Maski tinaja qayllanpi harawiq kananta
Chakichinki
Wayra umalla rumi patanpi
Llunlullaña
Loqlollaña rimaykustin
Mana uma poesia
Mana runa
Unay uno
Iskay yaku
Qakuchi niñacha
Chicharunniykita munachkani
Chay chaykita
Wankarani kachichayoq
Kachi kachicha
Gustupaqa aswan katillanoman tiqraykusun
ima simipipas
Upallalla
Llullu llullucha
Wayqokunapi takipakuq
Takierto nispalla
Awer niway
Aysariway
Wakachuta
Pikichaki
Tunas qayta
Leche timpu
Waytapallana
hanay orqupi ruwachanki
Kikillan harawikuna
52
tamya pakarimuni sumaklla
pankalla
mana pipa makipi wataytukushka kuyaylla chumpikunawanlla
pillurishka
ñuka samaypash tamya yaku urmakshinami wakakun
ñuka aychapash
ñawpa urkukunashina pukumukun ñawpa mamakunapa ushay
katimushka
chinkarishka ayllukunapa puma aya
tarimushka ñuka hatun mamami
chayamushka
tamya yakushina
mishki shimikunata apamushpa kunkarishka takikunata
uyachishpa paymi paypakaman shamushka may ninan
warmi kashka
Iskay Qucha
Huk wachwa urqumanta pawan
yanantin.
Sunquypiñataq, lasta.
Iskay wachwam
qucha ukunpi.
Musquyniypiñataq:
“atiparuwankum”
qillqaykunki.
Wachwakuna uñankunata
rapran ukunpi apanku,
pakaspalla.
Qillqanayawanmanñachus?
Hukmanyasqa wayrata musyaspa
yuraq-yanalla
pawaykachankunku.
Kay law qucha patanpiñataq
harawiykunallaña,
yupinkunahinas
allimanta
chin kan qa.
Kawsaq
Wichq’ariypas aychayta,
k’iriypas sunquyta,
qhachuypas ch’ukchayta,
waskhachaypas makiyta chakiyta.
Ichapas,
ichapas mana sayankichu
kurkuy ismunankama.
Chayna kaptinqa,
kuruykunallam apawanqa
Pachamamaykama.
¡Purillasaqtaq chaypipas!
Sach’akunata mikhuchisaq
ismusqa qaraywan.
Arí, ima qhuratapas ruruchisaq,
turaykuna ñañaykuna
mikhunankupaq.
Turankunallataq
ñañaykunallataq
aswan kallpachakunqaku
llanllarisqaywan.
Hinallataq
qhaparisaq
turaypa ñañaypa kunkanpi:
Ari! Quechua kani
Ari! Aymara kani
Ari! Mapuche kani
Awajun!
¡Imatapas ruwaway!
¡Imatapas ruwaway!
Ichaqa, mana hayk’appas
qichuwankichu
pim kasqayta.
Simi
Kay simiy ruwasqaykita atipanchu
qilla qalluy
qulluypaq qillqan
Kay simiy kasqaykita kamarikunchu
chukchu kichka
chikan kanchu
Kay simiy ripusqaykita aypanchu
nanayniy ninay
niy nina