José María Arguedas

José María Arguedas

Recitasqan:Niel Agripino Palomino Gonzales

Andahuaylas llaqtapi 1911 watapi paqarisqa. Lima siyudadpitaq 1969 watapi wañukapusqa. Qillqaq, t’ikraq, harawiku, antrupulugu, yachachiqpiwan payqa karan. Llapanmantapas aswan riksisqa siglu XXtipi Pirupa qillqakunamanta. Kay ñiykuyqa anti runakunamanta runa simipipas kastilla simipipas  kikintapuni qillqasqanraykun. Riksisqa nuwilankunaqa kaykunan: Los ríos profundos (1958) ima El zorro de arriba y el zorro de abajo (wañusqan hawaman lluqsichisqa, 1971 watapi).

Tayta Arguedasqa, punapi pasaq yuyariy kuwintukunatapas qillqasqan. Kaykunan kanku: La agonía del Rasu Ñiti (1962). Kay kuwintutan Washington Córdova Huamán t’ikrasqa kichwaman “Rasu ñitipa wañuynin” sutichaspa. Kallachkantaqmi El sueño del pongo sutiyuq kuwintupas, qichwapi, kastillanupipuwan 1965 watapi lluqsichisqa. Qichwapi harawikuna qillqasqan, paypuni kastilla simiman t’ikrasqanpas utaq hukkunaq t’ikrasqanpas, pislla k’uskisqan karan.  “Tupac Amaru kamaq taytanchisman: haylli-taki”, 1962 watapi lluqsichisqanmi  allin riksisqa. Kaqmanta lluqsichisqa, achka k’uskisqa.

Kaypin churamuchkayku, “Pongoq mosqoyñin” kuwintunta, “Tupac Amaru kamaq taytanchisman” haylli takitawan, Arguedaspa kunkanpipuni. Hinallataqmi,  Cilili wayta sutiyuq harawita churachkayku, qillqaq Ugo Carrillo kunkanpi. Kay takitaqa 1938 watapin tayta Arguedaspuni t’ikrasqa kastilla simiman, chay hawamantaq Canto Kechwa liwrunpi lluqsichisqa.