Gloria Cáceres Vargas
Ñawinchay, mayqin simipi:
Gloria Cáceres Vargas, Colta llaqtapi, Ayacucho suyupi paqarirqa. Qanchis watayuqllawan kaspa ayllunkunawan Chosicaman ripurqanku. Chaymi warma kayninqa, sipas kayninpas uriwasqa karqa kay samay pachakunapi sapa wata llaqtanman kutiptinku. Sapa puririyqa siminkunawan, yachayninwanpas huk tupaymi karqa. Harawikuna, willaykuna qillqasqanqa, kay llapa imay kawsasqanpa rurunmi. Kunankama qillqasqa librunkunata riqsichirqaña: Riqsinakusun (1996 watapi), Munakuwaptiykiqa (2009), Wiñay suyasqayki (2010), Yuyaypa K’anchaqnin (2015). Chaynallataq Warma kuyayta huk willaykunatapas (2011) José María Arguedaspa qillqasqanta runasimiman tikrarqa. Paypa qillqasqa willaykuna, harawikunapas kanmi ichaqa manaraqmi riqsichinchu. Wakin peruano qillqaqkunapa utaq tiqsimuyu qillqaqkunapa qillqasqanta tikrarqa ñataq runasimiman ñataq españapa simimanpas, imayna munasqanman.
Universidad Nacional de Educación Enrique Guzmán y Valle – Lima nisqanpi, qullana yachachiq karqa, chaypim tukuy laya ruwanakunata allinta qispichirqa. Chaynallataq Franciapi, Instituto Nacional de Lenguas y Civilizaciones Orientales nisqanpi, INALCOpi runasimita yachachirqa (1999 watamanta 2005 watakama). Hinallataq Parispi wakin universidadkunapi, Nouvelle Sorbonne nisqanpi, Cergy Pontoise nisqanpipas (2001manta–2005kama) huk yachaykunata yachachirqa. Qipamanñataq Ministerio de Educación – Dirección de Educación Intercultural Bilingüe (iskay simipi) nisqanpi llamkarqa; Chaymanta Universidad Union – Ñaña nisqanpi llamkarqa (2012manta–2015kama). Hinallataq achka Hununakuyman Literatura runasimipi ruraymanta tukuy lawpi kaqta rirqa. Kunan kunataq ruwayninqa runasimiman tikrayqa utaq español siminman tikraypas kachkan hinallataq frances simimanpas.
Wakin harawikuna, kikillan harawiq
Trenpa chuk chuk nisqan
Karumanta hamuq trenpa
chuk chukninta uyarini
miski musquyniyta
mancharichistin.
Qiwi qiwi rumiyasqa
ñankunaman apawastin.
Tutay tutapi chuk chukninqa.
chinkarparin.
Rimaq mayupa takillanmi
phiñasqa takankunawan
nunapa maqayninhina
llakikunata willastin hamunku.
Timpupa qapariyhinata
samariyta yachapayayta
ancha ñakarisqa nunayta uyarini.
Kay watukunamanta
mana imaman chaqnawaqta
ayqiyta maskakuni.
¿Maypitaq huk kuyayta tariyman
chayman hap’ipakunaypaq?
Pitaq Kani?
K’anchaptin llantuyta maskakuni,
qawarikuspa k’atatani,
ch’in niqpi sunquykita
uyarini.
Intipa sunkanpi
musquyniy k’añakun.
Hanaq pachapa llimpi uchpakuna
tuta chayanankama mayt’uykuwan.
Urqukunapa kallpan
mana llakikuspa saqiwan.
Kachiyuq wiqiywan
chinkaq yupiykunata aytini.
Mana usyaq kusikuywan
tusustin suyayki.
Yachankiñachu kunan
¿pitaq kani?
Apachita
Pichinkupa takinta
mana uyarispa
rikchariyta chiqnini.
Ñawiyki mana k’anchaptin,
chilliku mana takiptin,
¿imapaqmi kawsayman?
Manam apachita
ñanniykipi kanichu.
Chusaqpi manam imaypas
ñuqapa kawaqchu.
Kuyakuq miski asnayki
hap’iwaptinpas.
Much’aykikuna k’añawaptinpas
manam imaypas qampa kasaqchu