Fredy Amílcar Roncalla
Ñawinchay, mayqin simipi: castellano English
Fredy Amílcar Roncallaqa (Chalhuanca, Apurímac 1953) qillqaq, ruraq maki, harawiq, kawpuq runa, ñawpa wiñay llaqtanchikpi, phuyu qipanmanta kuyakuywan takikuna, willakuykuna-ima aysarimuq. Paypa, kechwa runasimipi qillqasqa liwrukuna paqarimurqa riwistakunapi internetpipas. Hawansuyo.com sutichasqa riwistanchikta waqyarichimuq, hinaspapas Chirapaq ayllupi consejero.
Wawqinchik Fredypa liwrunkuna kan: Canto de Pájaro o invocación a la palabra (Buffon Press, 1984), Escritos Mitimaes: hacia una poética andina postmoderna (Barro Editorial Press, 1989), Hawansuyo Ukun Words (Pakarina Ediciones/Hawansuyo, 2015); chaymanta Revelación en la senda del Manzanar: Homenaje a Juan Ramírez Ruiz (Pakarina Ediciones/Hawansuyo, 2016). Huambar Poetastro Acacautinaja (1933) sutichasqa tayta Juan José Florespa novela qillqantapas musuqmanta qispichumun (edición facsimilar nisqapi, Pakarina Ediciones, 2019) hinallataq: Muyurina y el presente profundo: poéticas andino–amazónicas nisqa waqyarikuyta Juan G. Sánchez Martínez wawqinwan, 2019 watapi.
Wakin harawikuna, kikillan harawiq
1/18/18 iskay
I
Santuyuqmi nisuptinku
Tankar kichkachallay
Tayta Arguedasllay
Aswan qan yuyariwayku
II
papapas riqcharimunqaña
papapas tukuramunqaña
Barrosa Barroca
Chaysi tiyuy Lolo Fernandez
taytayta
‘Yaw Epifanio
qello wakayta
Barrosa nisqanta
Vendiykimanchu’ nisqa
Preciomomantaña rimachkaptinkus
mamitay taytayta kamachisqa
‘chay wakaqa tulluy tulluyllaña
ama nisyutachu paganki’
nispa
Chaymanta mayqin punakupiraq
taytay qepakusqan qipataña
Wachipapiña kaptiyku
Mayqenpi machakusqanpim
Tiyuyqa mamitayta
Kamipayaq karqa:
‘millaymi kanki,
manan wakay valesqanta pagawarankichu’
nispa.
Mamitaytaq mana imatapas
kutichinchu.
Unay unaymantaraq
Manaña pani tura
awqanakunankupaq
Barrosachaqa
Waraqupi qaqaparusqa
Hinaptinmi awlitay mama Felico
Condorchallay Aymaraeswan
llapan ismukuchkaq aychata
uruchayuqtaña
apachimuwarqaku
Urunta picharispaya
charkita ruwarqaniku
Hinaspan mamitay
sara lawachata
Ollukito con charkitapas
saksanankama
obispo wiqsayoq kanankama
tiyuyta mikuchin
‘Amaña imatapas
Barrosamantaqa rimayñachu’
nintaq
Kunanñataq
Sapanka barroco poesiamanta
Rimaykuptinku
Ancha anchata puramente awir
Barrosachaymanta yuyarini
Manachiki
Kay Nuyorkunapiqa ni charkipas
Ni cochayuyupas kanchu:
La waka es poesia wakatakillata
facebukipi mayqinpi rikurini
Tiyuyqa poeta y torero karqa
Chay Barrosa wakachaytaq literata chiki1
Kallanpa
Maymi mamayki
Maymi taytayki
Kallampa
Qatun unquypi
Ñoqayku hina
Sayay sayaychu
Sipascha
Ayrin ayrinchu
Sunqucha
Si pues sipas
Patibamba urayninpi
Huambarqa chutarayachkan
Mana Adelaininta
Aqawasipi aypayta atispa
Imarayku si pues sipas
Siminta
Maski tinaja qayllanpi harawiq kananta
Chakichinki
Wayra umalla rumi patanpi
Llunlullaña
Loqlollaña rimaykustin
Mana uma poesia
Mana runa
Unay uno
Iskay yaku
Qakuchi niñacha
Chicharunniykita munachkani
Chay chaykita
Wankarani kachichayoq
Kachi kachicha
Gustupaqa aswan katillanoman tiqraykusun
ima simipipas
Upallalla
Llullu llullucha
Wayqokunapi takipakuq
Takierto nispalla
Awer niway
Aysariway
Wakachuta
Pikichaki
Tunas qayta
Leche timpu
Waytapallana
hanay orqupi ruwachanki