Ayakuchu

Chukllachallay

Chukllachaypa
taksachalla punkuchan
chullachalla kusillaki kamaqchan
chay kusillakicham
allichallamanta
pakapachalla
rikran mastarisqa yaykumuspam
tullpa patapi wiñay suyaq
kuyakuyta muchaykun

Ninanchikta
rawrarichimusun
muspaq qusñiqa
mana musyayllam
tutawan kuchka
wanpunqa

Manaya tariwasunchu

Killa mastarikuy pachapich
Kutimuy nanayta usiachisun
imaynaraq
ichaya ultima visllaña.

Qasquypin
huñukuykunqa
sunquchallaykiq kuyakuynin
pacha paqariytataq
ripuypataman purisaq

Icharaq kutimuyta
atiyman
ichallaraq.

Sikā€™isqa SĆŗmaq Raphi

Tayta inti q’ello
q’ellunmanta tutayaypi
tikrakushiaqtinmi
wayrata mañakurqani
kutimunaykama sutiyki
waqaychananpaq

Tutayaq ñankunatan
hasp’irqani
qanta mashkaspay.
utuskurunapas
qaparimuspanmi
nimuwaran
manan rikunichu.
Manan hayk’aqpas
rikunichu nispa

K’irisqa puriyniytaqmi
salqa puriq chakiyta
churarqan q’alay q’alay
panpaman
manchakuy
sasachakuykunapi
urmanankama

Manaña tukukuq
llakiytaqmi kallpaytapas
tutayachiran.
Kikin hanaq pachapi
yupin saqeq yarqhatapas
hasp’ispaymi
purirqkani qanta
mashkaspay,
saphiykimanta sik’isqa
sumaq raphi.

Chiri paraq rit’inta
aparikuspaytaqmi
lluqsirqani intiwan
kushka. Ichaqa lliwmi
¡Chaniq ch’in!

Tuparqanin chunka,
pachak, waranqa ñoqa
hina puriqkuna
ch’uspanpi upallachisqa
qoqawnin apashaqwan.

Ch’usaqmi ñankuna
pachapas chinkarunmi

Warma weqeywan
qarpasqay purun
t’ikatan mashkashiani
rap’ichanpi kallpaykita
ñoqaq kallapaytawan
churaykuspa
sut’illanta qanta
nimunaypaq:
¡Tarisqaykin!
Wañunaykama
mashkaspapas
¡Tarirusqaykipunin!

Ritama Chawpichapi Kuyanakuy

Paqchapi kusikuq sirinachakunahinam
hatun rumi patapi tiyakurqanki
Chayllapim upallachalla qawapayarqayki
Asiriq simichaykita, panchiriq ñawichaykita.

Imach mana qarwa uyachaykita munaymanchu
chipikyaq durasnucha qina llampu uyachaykita
makichaywan kuyapayaykuytam munarqani
uchuy ñawichallaykipas chaskacha qinam munaysapam karqa
chaynallataqmi mayu kantukunapi pillpintuchakunapas rikumullawarqanchik
wayatacha qina miski simichaykita muchaykullaptiy.

Llipipiriq punchawllapim sunqullanchikpas iskaychanku munanakurqaku
samaychayki ñuqapawan huñuykanakuspa amaña rakinakunankupaq.

Miski asnaq ritama chawpichapim wayllukurqayki
Urpituchakuna qina raprachallanta kicharichistin
Qasqullanchikpi sunqullanchikpas patpatyarqa kusikuymanta
Pisquchakunapa tapachantahinam ruwakurqanchik
Hukllapi kuyanakunanchiktaqa allintam yacharanchik.

Muchawasqaykipa samaychanqa kunankamam kawsachkan
Dalya waytapa miski asnayninhina sapa punchaw kuyanakuyninchik wiñariptin
Hukllapi wiñaypaqchá munayllanchik chikllirinqa,
panchirinqa waytachakuna qina
Ritama chawpichapi anchata kuyakullaptiy.

Anchatam Munakuyki, Illariq Sullacha

Upallayanki
 Piñakunki
  Ripunki
   Kallpanchakunki
    Musyawankipaschu
     Hinallataqmi
      Maskayki
       Yuyakuyki
        Qatikuyki
         Pituchakuyki
          Umachakuyki
           Qayakuyki
            Hapichkayki
             Munakuyki,
              Illariq sullacha

Kuyaykullaptiy                 Asirinkiraqchus
Waylluykullaptiy                Munarinkiraqchus
Muchaykullaptiy                Samatyankiraqchus
Qapichaykullaptiy               Qikchukunkiraqchus

               Qawarimuwankiraq
               Qayamullawankiraq
               Asuykamuwankiraq
               Hukllaykanakunchikraq

Trenpa chuk chuk nisqan

Karumanta hamuq trenpa
chuk chukninta uyarini
miski musquyniyta
mancharichistin.
Qiwi qiwi rumiyasqa
ñankunaman apawastin.

Tutay tutapi chuk chukninqa.
chinkarparin.
Rimaq mayupa takillanmi
phiñasqa takankunawan
nunapa maqayninhina
llakikunata willastin hamunku.

Timpupa qapariyhinata
samariyta yachapayayta
ancha ñakarisqa nunayta uyarini.
Kay watukunamanta
mana imaman chaqnawaqta
ayqiyta maskakuni.

¿Maypitaq huk kuyayta tariyman
chayman hap’ipakunaypaq?

Pitaq Kani?

K’anchaptin llantuyta maskakuni,
qawarikuspa k’atatani,
ch’in niqpi sunquykita
uyarini.

Intipa sunkanpi
musquyniy k’añakun.
Hanaq pachapa llimpi uchpakuna
tuta chayanankama mayt’uykuwan.

Urqukunapa kallpan
mana llakikuspa saqiwan.
Kachiyuq wiqiywan
chinkaq yupiykunata aytini.

Mana usyaq kusikuywan
tusustin suyayki.

Yachankiñachu kunan
¿pitaq kani?

Apachita

Pichinkupa takinta
mana uyarispa
rikchariyta chiqnini.
Ñawiyki mana k’anchaptin,
chilliku mana takiptin,
¿imapaqmi kawsayman?

Manam apachita
ñanniykipi kanichu.
Chusaqpi manam imaypas
ñuqapa kawaqchu.

Kuyakuq miski asnayki
hap’iwaptinpas.
Much’aykikuna k’añawaptinpas
manam imaypas qampa kasaqchu