Hexasyllabic

Sipaspa Munaynin

Munasqay chayamuchkan
k’achata p’achallikusaq
yuraq mankhanchaywan
puka pulliraywan
q’umir mantachaywan,
iskay yana sap’anaywan.

¡Qhawariway má!
Phuchkajina muyuchkani
t’ikajina phanchachkani
qampaq munasqay t’ikanchakuchkani.

¡Paqtataq lluqalla llullarikuwankiman!
¡Paqtataq lluqalla waqarichiwankiman!
Amalla sunquyta phutirichinkichu
Amalla simiyta jayayachinkichu
¡Qhawariy má! Kusisqa kachkani
Munayniyta wiñaypaq jaywasqayki.

Killaq Ususin

Kunanmi sutinta yuyarinku
takintapas sukarinku,
ñawpaqtan thuqllisqa purunkunapi
musquyninta tarpurqa
pukyuq ñawinkunapi
misk’i q’apayninta saqispa.

Kunanmi qillqasqanta ñawinchanku
wankaynintapas uyarinku,
ch’isillan qunqasqa wachukunapi
yawarninta ch’aqchuykurqa,
allpaq sunqun ukhupi
willakuyninta qillqarispa.

Kunanmi uyanta llaqllarinku
chayamunantapas willarikamunku,
ñawpaqmi rit’i orqoq sunqunpi
wiskachata hatarichimurqa
hanaq pachakunapi
qapariyninta mast’arispa.

Samayninwanmi ichhupas kusirikurqa
wiqinwantaq rosas wayta wiñarirqa,
panpata hallp’irispanmi
k’irisqa makinwan
hamuq punchawpi waytarinanpaq
musquynintapas panparqa.

Hayllinwanmi rumita q’uñirichirqa
tunruruyninwan tiqsi muyu katkatatarqa,
phinakuyninta khasturispanmi
llaqta masinkunawan
ñawpa wayllukuynin illarinanpaq
samariynintapas watarqa.

Qawayninwanmi thuta kusirikurqa
musquyninwantaq nina rawrarirqa,
ancha wayllukuyninwantaqmi
antawarata kicharisparaq
sara mama chikhllirimunanpaq
sunqunta kallpacharqa.

Mana waqlliq rimariyninmi
chaypi mast’arikurqa
manay chinkaq yupinpas
kaypin tarikurqa
mana wañuq musquynintaqmi
haqaypi paqarimurqa,
qayna punchawmi Urubamba mayu patapi
puriyninta tarirun,
kunanmi pakasqa k’uchukunapi
phiñakuynintapas thapachan
paqarintaqmi p’unchawpa raphinkunapi
kusikuynin wiñarinqa;
kaypin qaqata kurkuchakusparaq
kusi kawsayta chaskiykun,
chaypin qantu waytarinanpaq
Awkiwillkata rimapayarqa
waqpitaqmi yana pichiwmanqa
k’irichasqa q’intimanta willarirqa.

Pakasqa Ñan

Illariypa qawariyninmi
ñawpa kawsayta ullqayrispa
sumaq uyakunata ruwarichin,
munay luych’uchakunataqmi
kharu ñankunapi tarikuspa
kusi kusisqa pitwikachanku.

Ancha munanakuymi
tunas sachaq pachanpi rukupayukuspa
paraq munayninta allwirichin,
urpiq kusikuynintaqmi
pakasqa ñankunapi
kusi kawsayta tarpurin.

Shaynan munanakuyqa, wiñay taki
pukaykusqa phuyukunaq ruphaq rimariynin
wiñay pachaq kallpachakuynin
kapulihina yana ñawichakuna
pisunaypa maki rikranpi
chiri wayraq wiqinkuna.

Shaynan wayllunakuyqa, sumaq wayta
waylla ichuq ch’uya sukariynin
yuraq amanqaykunaq kusikuynin
k’uychiq chukchan
rit’i urquq qasqunpi
purun t’ikaq q’apariynin.

Shaynan wayllunakuyqa, killa k’anchariycha
q’intiq wiñay musquynin
shullaq llanpu uyan
chiqnisqa musquykunapa yuyariynin
pachaq ukhu sunqunpi
upallaypa phiña phiña qapariynin.

Anchatam Munakuyki, Illariq Sullacha

Upallayanki
 Piñakunki
  Ripunki
   Kallpanchakunki
    Musyawankipaschu
     Hinallataqmi
      Maskayki
       Yuyakuyki
        Qatikuyki
         Pituchakuyki
          Umachakuyki
           Qayakuyki
            Hapichkayki
             Munakuyki,
              Illariq sullacha

Kuyaykullaptiy                 Asirinkiraqchus
Waylluykullaptiy                Munarinkiraqchus
Muchaykullaptiy                Samatyankiraqchus
Qapichaykullaptiy               Qikchukunkiraqchus

               Qawarimuwankiraq
               Qayamullawankiraq
               Asuykamuwankiraq
               Hukllaykanakunchikraq

T’ikha Takiy / Song to the Flowers

Oh mallow root, mallow root
across these windswept heights,
my lover roams

Once young,
the sun was on the rise
and now,
the sun descends

The clouds advance, the winds they swell
The people come, from sorrows they come
With the rains they come, with the winds they come
and thus, for you, they come

Across the sapphire river, across the Pukara plain
In search of you I shall
walk on, and so, walk on

Near here, chikaylla you might come
So far, karumanta, you can’t wish to flee

Could that be you, just there
behind me?
and me here still searching
for you

And I will go down river
And I will go upriver
Where my love shall I find you?

Traversing the pampas of Oruro
crossing Bolivia
searching,
gathering just dahlias
weeping,
walking

I shall leave Oruro now
my woven aguayo
lost
carrying cloth for all things
what reason to remain?

And high above, Condor
soars
his white shawl tightly tied
above sacred Illimani’s peak
he ascends
Where is it now he is off to?

And so you are my only
And so I am yours only
And so we shall be together
weeping
on

I shall steal you away, leading you
Within my heart, leading you
away…